اسم شرط اسمی است که بیشتر بر دو جمله فعلیه وارد می شود و مضمون جمله اول را شرط وقوع جمله دوم قرار می دهد مانند: «مَن یَطلُب یَجِد» که طلب شرطی است برای پیدا کردن. فعل اول را فعل شرط و فعل دوم را اجزای شرط می نامند و اگر این افعال مضارع باشند هر دو مجزوم می شوند.
مَن، ما، مهما، أیّ، حیثما، إِذها، متی، أینما، أنّی، أیّان، کیفما
1- ضمائر و اسماء اشاره مکانیه :نه منعوت قرار می گیرند ونه نعت واقع می شوند
2- اسم عَلَم: فقط موصوف هستند نه صفت
3-اسماء اشاره غیر مکانیه : هم صفت وهم موصوف واقع می شوند:جاءَ هذا الأدیب/جاء الغلامُ‌هذا{غلام هذا«چون بعد از نکره صفت می آید» پس غلام باید نکره باشد»م.ع}
4-موصولی که با الف ولام آغازشده باشد:صفت هستند نه موصوف:جاءَ رجلٌ الذی یشارالیه بِالبَنانِ -◘بنان:سرانگشت
* جمله ی بعد از نکره صفت به حساب می آیدوجمله بعد از معرفه حال
☺نشانه های الف تأنیث چیست؟
1- الف تأنیث جزء حروف اصلی نیست(نه فاعل الفعل نه عین الفعل نه لام الفعل)
الف مقصوره در صورتی نشانه مؤنث است که زائد بر سه حرف اصلی با شد مثلاً:
( ک، ب، ر+ ی= کبری ) بنابراین الف مقصوره در اسمهایی مثل موسی، عیسی، مصطفی و---نشانه مؤنث نیست
به عبارت دیگر،الف مقصوره در مونث های لفظی مثل موسی ،عیسی ملحق به زائد محسوب می شود
2- قبلش حداقل سه حرف اصلی باشد
3-در آخر کلمه باشد (یعنی بعدش هیچ حرفی نباشد)
4- مقلوب از «واو»و «یاء»نباشد
مثالهای جامع شرایط بالا: بشری. - تقوی.-ذکری. - دعوی.- کبری.-صغری.-حمراء
